Nhiều người Séc vẫn nói rằng những người Việt Nam là xóm giềng của họ hàng năm nay nhưng họ chẳng hay biết gì về người Việt Nam cũng như những mong muốn của họ.

“Xin mời, Cám ơn ông/bà. Không sao cả”. Những đôi bít tất với giá 15 korun cũng có thể chỉ dùng được một tháng là rách được người bán hàng dùng để tặng cho khách mua hàng thay cho lời cảm ơn của công ty, nhưng những lời nói ngọt ngào từ miệng người phụ nữ Việt Nam bán hàng nơi đây còn đọng lại mãi. Người phụ nữ tên là Phạm Thị Hoan ấy được những khách hàng ruột gọi với cái tên Séc trìu mến Hanka.

Nhà ga ở ngoại ô thành phố Český Krumlov là nơi suốt ngầy ầm ĩ với tiếng máy xe lửa. Trong cái khoảng không vừa phải của cửa hàng ấy không có quá nhiều những bó bít tất, mắc treo quần áo, dưới hàng chục chiếc áo sơ mi nữ, áo len đung đưa hay là những ngăn giá đầy đồ chơi trẻ em. Chiếc chuông nhỏ treo bên cửa luôn vang lên một tiếng mang đặc trưng riêng mỗi khi khách ra vào cửa hàng.

Một cô gái trẻ đang tò mò nhìn ngó vào chiếc tủ kính gần quầy thu tiền. “Cô có muốn xem hàng không, thưa cô”. Phạm Thị Hoan cầm chiếc hộp có những chiếc khyên tai. “Tôi rất muốn xem qua”, khách hàng trả lời. “Chắc chắn là được, đôi này trông cũng được”, người phụ nữ Việt Nam phụ họa thêm bằng một giộng tiếng Séc rất đáng yêu và dễ hiểu mà cô học được chủ yếu qua việc theo dõi các chương trình truyền hình Séc và qua việc đọc từ các tạp chí.

Chẳng lẽ cô sinh ra đã là một nhà kinh doanh? Rất có thể. Hay đúng hơn là kết quả của việc ra đi đến đất khách, quê người, xa quê hường hàng chục nghìn ki lô mét, Cộng hòa Séc sau khi đã tốt nghiệp Trường Đại học Sư phạm. Phạm thị Hoan nhớ lại là họ lấy nhau ở Việt Nam, sau đó chồng cô sang Séc và vài tháng sau cô cũng theo chồng sang Séc khi còn bụng mang dạ chửa.

Con gái cô giờ đã 17 tuổi và đang học năm thứ hai trường Gymnázium ở Český Krumlov.. Cả người con trai 12 tuổi đã là công dân Séc và là học sinh lớp 7. Cô cho biết là ban đầu họ sống ở Praha 4 năm sau đó chuyển về České Budějovice và cuối cùng thì về Český Krumlov. Đang nói chuyên Hanka đột nhiên ngắt quãng câu chuyện.

Thì ra lý do là có tiếng chuông cửa vang lên. “Hana ơi, tôi cần một quả pin mới cho chiếc đồng hồ, hôm nay cái đồng hồ của tôi nó làm sao ấy” Một người phụ nữ đứng tuổi nhỏ nhắn vội vã bước vào cửa hàng. Người nữ bán hàng xem chiếc đồng hồ và nói rằng cô chưa bao giờ thay pin cho đồng hồ cả. Nhưng cô vẫn tìm kiếm một công cụ thích hợp để mở chiếc đồng hồ ra và cô đã thay được pin cho khách hàng.  “Giá cô mà là con trai thì tôi đã tặng cho một cái hôn rồi” người phụ nữ đứng tuổi hồ hởi nói.

Cửa hàng lại yên ắng chỉ còn văng vẳng tiếng xe chạy qua hoặc giong nói của trẻ em đùa nghịch vì đang trong kỳ nghỉ hè.

“Hôm nay bọn trẻ ở nhà, không biết chúng nấu nướng gì đây?”. Hanka bâng quơ nói. Nga cả trong câu nói ấy dưới con mắt của người Séc là một điển hình của người phụ nữ Việt Nam với sự nhẫn nhịn hy sinh vì gia đình mà gần đây người Séc càng thấy rõ hơn là nhìn họ như những chú lùn ở chợ. Cô cười nói: Nhà tôi thì thường là như vậy. Ai về trước, có thời gian thì nấu cơm. Tôi rất thích món ăn Việt Nam và chủ yếu là cơm. Tôi cũng rất thích ăn món bánh mì hấp và với thịt lợn nấu với sữa nhưng tôi không biết cách nấu.

Không phải bao giờ họ cũng có thời gian để cùng ăn tối. Mỗi thành viên trong gia đình có những trách nhiệm riêng. Không phải mở cửa hàng hay được nghỉ học thì quả là những khoảnh khắc hiếm hoi của gia đình Phạm Thị Hoan. Đó là những lúc mà các công việc thường ngày dừng lại vào các dịp đón mừng năm mới của người Việt Nam thường rơi vào khoảng thời gian từ 21 tháng 1 đến 21 tháng 2.

“Sau bữa ăn chiều chúng tôi thường thắp hương và nhớ đến bố mẹ mình. Kính trong các bậc cha mẹ ông bà là nét văn hóa điển hình của người Việt Nam. Tôi vẫn thường phải nhắc nhở con cái mình về việc ông bà đã dạy dỗ và nuôi nấng tôi thành người”, Phạm Thị Hoan giải thích với vẻ trang nghiêm, kính cẩn.

Nhưng gia đình cô cũng tổ chức lễ Giáng Sinh và lễ Phục Sinh như người Séc. Cô kể rằng khi các con cô còn nhỏ, cô cũng trang trí cây thông Nôen. Sau này cô hay mua các loại nến điện, nhưng rồi bị vỡ mất chưa mua lại. Họ cũng chia quà và chúc tụng nhau. Hanka kể là vào ngày lễ Phục sinh con trai cô cũng cùng các bạn đi hát mừng, đập roi.

“Chúng tôi không thể đi mua hàng thường xuyên. Thường định đi mua một thứ nhưng mang về 10 thứ”. Một người phụ nữ đứng tuổi cười nói với bạn cùng tuổi ở phía sau trong lúc cô Phạm Thị Hoan mở chiếc hòm thu tiền nhỏ. “Hana nhỏ bé đáng yêu à, cám ơn nhé”, những người nưa khách hàng đã quen chia tay ngọt ngào như vậy.

Giá mà có ai đó dự đoán về cô hiện nay từ cách đây 20 năm thì chắc cô cũng sẵn lòng nói thẳng về điều mình nghĩ. Phạm Thị Hoan đếm mấy đôi bít tất nilon sau đó lấy tiền trả lại, người phụ nữ Séc đã về hưu cám ơn cô và vẫn gọi cô với cái tên Séc trìu mến “Hana nhỏ bé”.

“Khi còn là sinh viên tôi nhìn cuộc sống qua lăng kính hồng. Nhưng khi đến Séc thì mọi sự đã bị đảo ngược như bị dội một gáo nước lạnh. Có điều bạn chẳng có quyền lựa chọn và đành phải chấp nhận tình cảnh của mình”, cô kể bằng tiếng Séc một cách mạch lạc đáng ngạc nhiên.

Trở về Việt Nam ư? Tạm thời thì không. Cô cho biết là hiện tại các con vẫn cần có cô bên cạnh. Đến khi chúng trưởng thành và có thể sống tự lập thì cô mới có thời gian thực hiện ước mơ của mình. Khi ấy nếu muốn trở về Việt Nam thì cô sẽ về, về quê hương mà cô được về thăm từ sáu năm trước.

“Chắc tôi nghỉ ngơi một chút thôi”, cô nói và ngồi xuống chiếc ghế bên cạnh quầy cũ kỹ mà tuổi đời của nó chắc chẳng kém tuổi mấy nữ khách hàng hôm nay mua hàng với những lời chào hỏi rất đỗi thân mật. Phạm Thị Hoan chẳng hề từ chối điều gì bởi vì đó là một trong ba người phụ nữ giúp Hanka trong cửa hàng. Cô là người nữ ngoại quốc thế nào, đối với cô Séc là quê hương thứ hai và cô còn là người chủ? “Chỉ kết luận một câu: tuyệt vời!”

Ngọc Bảo dịch từ ceskokrumlovsky.denik.cz (Martin Tröster)