Sáng nay 4/11, Hội nghị tổng kết 6 năm thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW của Bộ Chính trị về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN) do Uỷ ban Nhà nước về NVNONN, Bộ Ngoại giao tổ chức đã khai mạc tại Hà Nội.

Tham dự Hội nghị có Uỷ viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Gia Khiêm; Nguyên Phó Chủ tịch nước Trương Mỹ Hoa; Nguyên Bộ truởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Dy Niên; Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Uỷ ban MTTQ Việt Nam Vũ Trọng Kim; Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về NVNONN Nguyễn Thanh Sơn cùng gần 400 đại biểu các bộ, ban, ngành, cơ quan, đoàn thể ở Trung ương và đại diện lãnh đạo 63 tỉnh thành; chủ tịch các hội liên lạc, hội thân nhân kiều bào; các cán bộ lãnh đạo lão thành trong công tác đối với NVNONN.

Hội nghị được tổ chức nhằm kiểm điểm, đánh giá kết quả 6 năm thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW của các cấp uỷ Đảng, các bộ, ban, ngành, đoàn thể ở Trung ương và địa phương và đề ra phương hướng, kiến nghị chủ trương, chính sách lớn về công tác đối với NVNONN trong giai đoạn tiếp theo; đưa ra các giải pháp, cơ chế cụ thể triển khai hơn nữa Nghị quyết, đóng góp vào việc chuẩn bị cho Đại hội XI của Đảng.

Kiều bào là đối tượng công tác dân vận đặc biệt

Phát biểu Khai mạc Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về NVNONN Nguyễn Thanh Sơn nhấn mạnh: Nghị quyết 36 của Bộ Chính trị ra đời cách đây 6 năm là Nghị quyết đầu tiên của Đảng ta được ban hành công khai, đánh giá một cách toàn diện và sâu sắc tình hình về người Việt Nam ở nước ngoài, về kết quả những công việc đã làm, đồng thời định ra phương hướng, nhiệm vụ cho toàn bộ hệ thống chính trị về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài trong giai đoạn mới của cách mạng Việt Nam. Trong quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết 36 và Chương trình hành động của Chính phủ, chúng ta đã đạt được những kết quả quan trọng đóng góp vào những thành tựu chung của đất nước, tuy nhiên cũng bộc lộ nhiều mặt hạn chế, yếu kém cần phải khắc phục.

Kiều bào là đối tượng công tác dân vận đặc biệt, vì họ đang làm ăn, sinh sống ở ngoài lãnh thổ Việt Nam. Tuy nhiên, trong thời đại công nghệ thông tin hiện nay, sự ngăn cách về không gian địa lý không còn là vấn đề quan trọng, mà điều quan trọng hơn hết làm cho chúng ta luôn phải trăn trở suy nghĩ là làm thế nào để nhanh chóng thu hẹp và đi đến xoá bỏ mọi sự cách trở về tấm lòng, sự khác biệt về suy nghĩ giữa người trong và ngoài nước, để hơn 80 triệu đồng bào trong nước và 4 triệu kiều bào ta ở nước ngoài trở thành một khối đoàn kết thống nhất, sẵn sàng đạp bằng mọi khó khăn, thử thách đưa đất nước vững bước đi lên.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn tin tưởng chắc chắn rằng với tinh thần quyết tâm và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, đoàn thể trong hệ thống chính trị, công tác về người Việt Nam ở nước ngoài sẽ đạt được những kết quả mới, đáp ứng yêu cầu của đất nước và tình cảm, nguyện vọng của bà con.

Công tác vận động kiều bào có những bước phát triển, đột phá mới

Tại Hội nghị, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Nhà nước về NVNONN Nguyễn Thế Hùng đã đọc Báo cáo tổng kết 6 năm thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW của Bộ Chính trị về công tác đối với NVNONN. Ông Nguyễn Thế Hùng nêu rõ: Sau khi Nghị quyết 36-NQ/TW ban hành (26/3/2004), việc quán triệt Nghị quyết đã được triển khai kịp thời, đồng bộ, rộng rãi cả ở trong nước và ngoài nước. Việc thực hiện Nghị quyết đã góp phần quan trọng tạo nên những bước phát triển, đột phá mới trong công tác vận động kiều bào. Nghị quyết 36 đã góp phần củng cố niềm tin, khích lệ lòng yêu nước, tự hào dân tộc và trách nhiệm của kiều bào trong các hoạt động xây dựng cộng đồng và hướng về đất nước.

Báo cáo tổng kết đã nêu bật kết quả 6 năm thực hiện Nghị quyết. Nghị quyết đã được Quốc hội thể chế hoá trong nhiều văn bản pháp luật liên quan, được Chính phủ và các bộ, ngành cụ thể hoá bằng việc rà soát, sửa đổi, bổ sung hoặc xây dựng mới những văn bản pháp quy quan trọng liên quan đến NVNONN như: luật về quốc tịch, đất đai, nhà ở, đầu tư, doanh nghiệp, pháp lệnh về ngoại hối, các quy định về miễn thị thực nhập xuất cảnh cho NVNONN, về cư trú, hồi hương,… theo hướng ngày càng thuận lợi cho kiều bào và đang tích cực thúc đẩy việc ban hành “Chính sách, biện pháp thu hút chuyên gia, trí thức NVNONN xây dựng đất nước” nhằm tạo bước chuyển mới trong việc thu hút “chất xám” của các chuyên gia, trí thức kiều bào. Nhìn chung đến nay, ta đã bước đầu hình thành được một hệ thống khung luật pháp và chính sách đáp ứng tốt hơn những lợi ích thiết thân của NVNONN, tạo điều kiện để bà con gắn bó hơn với quê hương, thể hiện được tinh thần “NVNONN là bộ phận không tách rời” của cộng đồng dân tộc Việt Nam.

Cùng với việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống chính sách, ta đã chủ động đàm phán, ký kết nhiều điều ước quốc tế, hiệp định lãnh sự, hỗ trợ tư pháp với nhiều nước. Vấn đề hỗ trợ và bảo hộ kiều bào đã trở thành một nội dung quan trọng trong các hoạt động đối ngoại của lãnh đạo Đảng và Nhà nước, đem lại hiệu quả rõ rệt trong việc bảo vệ lợi ích chính đáng của kiều bào, tạo thuận lợi hơn cho bà con về địa vị pháp lý và việc làm ăn, sinh sống, hội nhập vào xã hội nơi cư trú.

Về công tác vận động cộng đồng, những năm gần đây đã được triển khai tích cực với nhiều hình thức, nội dung phong phú gắn với các sự kiện chính trị, xã hội lớn của đất nước như: tổ chức Chương trình “Xuân Quê hương” vào dịp Tết Nguyên đán hằng năm; tổ chức các đoàn kiều bào tiêu biểu về dự Quốc giỗ Vua Hùng, Quốc khánh 2/9, tham gia các hoạt động “đền ơn đáp nghĩa” nhằm tri ân các anh hùng, liệt sỹ đã hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc; tham gia Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội; tổ chức lấy ý kiến kiều bào đóng góp cho dự thảo văn kiện Đại hội Đảng; hàng năm tổ chức “Trại hè Việt Nam” dành cho thanh niên, sinh viên kiều bào về nước tìm hiểu lịch sử, văn hoá cội nguồn dân tộc và trau dồi tiếng Việt; tổ chức gặp gỡ thanh niên, sinh viên kiều bào Châu Âu ở CH Séc và LB Nga nhằm tăng cường quan hệ giao lưu giữa thế hệ trẻ trong và ngoài nước... Đặc biệt năm 2009 ta đã tổ chức thành công Hội nghị NVNONN lần thứ nhất, kết quả Hội nghị đã biểu dương sức mạnh của tinh thần hoà hợp dân tộc, đoàn kết đồng bào trong và ngoài nước chung sức cùng nhau xây dựng đất nước. Những hoạt động trên đã góp phần khơi dậy lòng yêu nước, gắn bó với cội nguồn dân tộc của kiều bào, từng bước vô hiệu hóa các hoạt động đi ngược lại lợi ích cộng đồng và đất nước.

Các ngành, các cấp đã triển khai nhiều hoạt động thu hút sự hợp tác, đóng góp nguồn lực của các thành phần trong cộng đồng vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước như: tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo, diễn đàn trí thức, doanh nhân NVNONN tham gia xây dựng đất nước; tạo điều kiện cho doanh nghiệp kiều bào tham gia đầu tư vào chương trình kinh tế trọng điểm của ngành và địa phương. Sự ra đời của Hiệp hội Doanh nhân NVNONN vào tháng 8/2009 là mốc quan trọng trong việc tập hợp, liên kết sức mạnh của các doanh nghiệp Việt Nam trên toàn thế giới giúp nhau cùng phát triển và đóng góp thiết thực cho quê hương.

Ông Nguyễn Thế Hùng đánh giá, 6 năm qua, thực hiện Nghị quyết 36 của Bộ Chính trị và các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, với sự nỗ lực phấn đấu của các cấp, các ngành, công tác về NVNONN đã đạt được những kết quả tích cực, tạo cơ sở nền tảng cho giai đoạn tiếp theo. Đã có bước chuyển biến quan trọng về tư duy cũng như hành động trong các cấp, các ngành, trong dư luận nhân dân. Công tác xây dựng chính sách, bảo hộ kiều bào được chú trọng; công tác vận động cộng đồng được tăng cường với nhiều biện pháp chủ động có tính đột phá. Cộng đồng NVNONN ngày càng tin tưởng vào công cuộc đổi mới, xu hướng đồng thuận và ủng hộ công cuộc phát triển đất nước.

Công tác đối với NVNONN là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị và của toàn dân

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm nêu rõ, Báo cáo của Uỷ ban Nhà nước về NVNONN thể hiện khá đầy đủ bức tranh toàn cảnh về công tác đối với NVNONN.  Công tác đối với NVNONN luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm và luôn chiếm một vị trí quan trọng trong đường lối, chính sách phát triển đất nước. Nghị quyết 36 của Bộ Chính trị ra đời một lần nữa khẳng định quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước ta về NVNONN là bộ phận không tách rời và là một nguồn lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam, là nhân tố quan trọng góp phần tăng cường quan hệ hợp tác, hữu nghị giữa nước ta với các nước. Nghị quyết cũng chỉ rõ công tác đối với NVNONN là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị và của toàn dân và nêu ra những nội dung phương hướng cơ bản trong lĩnh vực công tác này.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh: Hội nghị tổng kết lần này có ý nghĩa hết sức quan trọng, và đề nghị các đại biểu tập trung đi sâu thảo luận, đánh giá nghiêm túc những việc đã làm, chỉ ra nguyên nhân tồn tại; tiếp tục tăng cường công tác thông tin tuyên truyền.

Phó Thủ tướng Phạm Gia Khiêm cũng yêu cầu phải chủ động tiến hành những biện pháp có tính đột phá trong công tác vận động tập hợp kiều bào; đồng thời chủ động đấu tranh mạnh hơn nữa nhằm phân hóa, cô lập số người Việt cực đoan các hoạt động chống đối của các lực lượng phản động cực đoan với những hình thức, nội dung mới và  phong phú.

Nêu các giải pháp, cơ chế cụ thể tiếp tục triển khai Nghị quyết 36-NQ/TW

Hội nghị nhận được sự quan tâm của nhiều bộ, ban, ngành, địa phương, thể hiện qua việc tham dự và rất nhiều ý kiến phát biểu đóng góp cho công tác về NVNONN. Đã có 21 tham luận và ý kiến đóng góp trực tiếp.

Các ý kiến đều thống nhất sau sáu năm thực hiện Nghị quyết 36, công tác về NVNONN đã đạt được những bước phát triển, đột phá mới trên các mặt đổi mới tư duy nhận thức, về xây dựng chính sách, về vận động cộng đồng; đồng thời cũng thẳng thắn nêu lên những tồn tại vướng mắc về quán triệt tinh thần Nghị quyết, về việc giải quyết các thủ tục hành chính, về việc chậm ban hành chính sách, biện pháp liên quan đến các vấn đề kiều bào quan tâm như mua nhà đất, quốc tịch, miễn thị thực, thu hút trí thức kiều bào; về bộ máy tổ chức, kinh phí dành cho công tác này...

PGS–TS Lê Danh Vĩnh, Thứ trưởng Bộ Công thương khẳng định: Bộ tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền về chính sách của Nhà nước có lợi cho kiều bào thông qua các Diễn đàn Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài; phối hợp với Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài (BAOOV) để tạo diễn đàn trực tuyến, trả lời các thắc mắc của bà con. Bộ cũng tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện hơn nữa hệ thống chính sách và cơ chế đảm bảo quyền lợi chính đáng của doanh nhân kiều bào, tạo mọi điều kiện để bà con tham gia xây dựng đât nước; kịp thời động viên, khen thưởng những doanh nghiệp và doanh nhân kiều bào tiêu biểu, có nhiều đóng góp cho việc gia tăng trao đổi thương mại và công nghiệp giữa Việt Nam và nước sở tại…

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Bùi Văn Ga cho biết: Bộ Giáo dục và Đào tạo nói chung và Đề án "Hỗ trợ việc dạy và học tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài" nói riêng luôn cố gắng để có thể đóng góp một cách tốt nhất vào việc duy trì và phát triển tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Ông cũng cho biết Đề án “Hỗ trợ việc dạy và học tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài” sẽ kết thúc vào cuối năm nay. Mặc dù Đề án kết thúc, nhưng Bộ Giáo dục và Đào tạo xem việc giảng dạy và truyền bá ngôn ngữ tiếng Việt là một trong những nhiệm vụ thường xuyên của Bộ. Do đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tiếp tục triển khai các công việc có liên quan để có thể giúp cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài có thể tiếp tục duy trì và phát triển tiếng Việt. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng rất mong, qua Hội nghị này vấn đề duy trì và gìn giữ ngôn ngữ tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài sẽ được quan tâm hơn nữa để tiếng Việt mãi mãi là ngôn ngữ giao tiếp giữa những người con đất Việt, để tiếng Việt mãi là vị ngọt trong quả khế Quê hương.

Để tiếp tục triển khai thực hiện Nghị quyết 36 của Bộ chính trị, ông Bùi Mạnh Hải, Chủ tịch Hội Liên lạc với NVNONN kiến nghị: Cần tiếp tục hoàn thiện các cơ chế chính sách pháp luật, đặc biệt chú trọng tới công tác tổ chức thực hiện các cơ chế chính sách, sẽ tạo điều kiện cơ sở cho công tác vận động NVNONN. Về tổ chức, ông Hải đề nghị Bộ Nội vụ và các cấp chính quyền liên quan tạo điều kiện để các tổ chức Hội từ Trung ương đến địa phương thành một hệ thống thống nhất. Tạo điều kiện cho sự hỗ trợ phối hợp công tác giữa trung ương và địa phương nhằm tăng cường công tác vận động NVNONN theo tinh thần Nghị quyết 36 của Bộ Chính trị.

Sau khi nghe các bài tham luận của các bộ, ban, ngành, địa phương cùng những ý kiến đưa ra hết sức thẳng thắn và cởi mở về tình hình thực hiện Nghị quyết 36-NQ/TW của Bộ Chính trị, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn đã báo cáo tổng kết và Bế mạc Hội nghị.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn nêu rõ Hội nghị đã thống nhất các phương hướng, nhiệm vụ cần triển khai thời gian tới như cần tiếp tục quán triệt, tuyên truyền thường xuyên, sâu rộng hơn nữa về Nghị quyết 36 nhằm tạo sự đồng thuận, nhất trí cao của toàn Đảng, toàn dân trong triển khai công tác về NVNONN. Tiếp tục xây dựng, bổ sung, hoàn thiện hệ thống chính sách, luật pháp liên quan tới NVNONN. Nghiên cứu việc xây dựng “Pháp lệnh về công tác đối với NVNONN”. Chú trọng cải cách thủ tục hành chính liên quan đến kiều bào. 

Mục tiêu cao nhất của công tác về NVNONN là xây dựng một cộng đồng đoàn kết, hội nhập thành công, giữ gìn truyền thống dân tộc, bản sắc văn hóa, góp phần tích cực làm cầu nối cho quan hệ hợp tác, hữu nghị giữa Việt Nam với tất cả các nước. Nghị quyết 36 không chỉ định hướng cho địa phương triển khai công tác đối với NVNONN mà còn giúp cho kiều bào cũng như thân nhân xoá đi mặc cảm quá khứ, hướng về quê hương, thực hiện đại đoàn kết toàn dân tộc.