Theo Ủy ban cho biết thì Hội nghị sẽ có sự tham gia của 1.000 đại biểu trong và ngoài nước, gồm các vị lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước, lãnh đạo Bộ Ngoại giao, các bộ ngành trung ương và địa  phương cùng khoảng 650 đại biểu Việt kiều ở 100 nước trên toàn thế giới.

Trước đây vào năm 2000 đã có một hội nghị đông đảo là Hội thảo Quốc tế Việt Nam trong thế kỷ XX do Trung tâm KHXH và Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức cũng có mời Việt kiều ở nước ngoài về tham dự, nhưng đặc biệt là lần này sẽ có đông đảo Việt kiều hơn lần trước.

Để mọi người cùng biết, chúng tôi xin được phép nói sơ qua về lịch sử của Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài.

Sau 5 năm, miền Bắc được hoàn toàn giải phóng. Ngày 23/11/1959, Ban Việt kiều Trung ương được thành lập. Đây là lần đầu tiên một cơ quan chuyên trách của Chính phủ được thành lập để hỗ trợ, vận động và bảo vệ quyền lợi của đồng bào ta sinh sống ở bên ngoài Tổ quốc.

Tháng 7/1994, sau Nghị quyết 08 của Bộ Chính trị, Uỷ ban về Người Việt Nam ở nước ngoài được thành lập thay thế cho Ban Việt kiều Trung ương và đến tháng 11/1995, Chính phủ đã ra Nghị định số 77/CP đặt Uỷ ban về người Việt Nam ở nước ngoài trực thuộc Bộ Ngoại giao.

Từ đó đến nay, phát huy truyền thống, tiếp tục phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước đã giao, Ủy ban về người Việt Nam ở Nước ngoài với đặc thù công tác vừa mang tính quản lý nhà nước vừa là công tác vận động quần chúng đã tham mưu cho Đảng và Nhà nước về những chủ trương, chính sách được ban hành có liên quan đến cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, đặc biệt là Nghị quyết 36 – NQ/TW ngày 26/3/2004 của Bộ Chính trị về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài cũng như Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 36.

Đồng thời, Uỷ ban cũng đã phối hợp với nhiều cơ quan liên quan ban hành và triển khai thực hiện nhiều chủ trương, chính sách mới theo hướng tạo thuận lợi cho bà con ngày càng gắn bó với quê hương đất nước, từng bước tạo bình đẳng giữa người Việt Nam ở nước ngoài cũng như đồng bào trong nước, đáp ứng những nguyện vọng chính đáng và lợi ích hợp pháp của bà con, làm cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đang có những chuyển biến tích cực, ngày càng tin tưởng vào sự nghiệp đổi mới cũng như hội nhập quốc tế của đất nước.

Căn cứ vào những giá trị lịch sử của thời đại, thực hiện lời dạy đại-đoàn-kết của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Ủy ban nhận thấy cần phải có đầu óc sáng tạo, có cái nhìn đúng mức khách quan hơn về tình hình đất nước cũng như ở nước ngoài. NVNONN tuy là một cộng đồng trẻ nhưng là nguồn lực quý báu của đất nước, trong đó đặc biệt là nguồn vốn con người, tài nguyên trí thức: khoa học, kỹ thuật, kinh tế, doanh nghiệp, văn hóa… được đào tạo, tích lũy được nhiều kiến thức và kinh nghiệm tiên tiến, trong đó gốm cả thế hệ mới đang lớn mạnh có thể thay đổi cơ cấu cộng đồng.

Tuy nhiên, chúng ta phải thành thật thừa nhận rằng ở một vài nơi có người Việt sinh sống đông, tính liên kết cộng đồng chưa cao, sự tương trợ còn yếu kém. Đặc biệt vì sống lâu ngày xa Tổ Quốc nên nhận thông tin trong nước giới hạn, đồng thời bị các thế lực phản động thường xuyên tuyên truyền xuyên tạc nên có một số chưa hiểu đúng về tình hình đất nước, về chính sách của Đảng và Nhà nước ta nói chung và đối với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài nói riêng. Các thế lực thù nghịch đó đang trở thành đối tác của chúng ta trong một tương lai gần.

Từ trước đến nay, Đảng và Nhà Nước luôn coi trọng và đánh giá cao sự đóng góp của người Việt Nam ở nước ngoài đối với sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước và xây dựng quê hương nên đã có nhiều chủ trương, chính sách ban hành đã từng đáp ứng nguyện vọng và quyền lợi chính đáng của kiều bào như các vấn đế quốc tịch, hồi hương, cấp phát hộ chiếu, đầu tư kinh doanh trong nước, việc mua nhà ở v.v… nhiều luật, nhiều văn bản đã được ban hành, sửa đổi sao cho hợp tình, hợp lý.

Cùng với tác động từ những thành tựu trong công cuộc đổi mới trong những năm gần đây cũng như trên lĩnh vực đối ngoại đã đáp ứng chính sách trở về cội nguồn của người Việt Nam ở nước ngoài.

Những kết quả trên đây tuy đã gặt hái được nhưng hãy còn khiêm nhường, chưa tương xứng với tiềm năng của cộng đồng và cũng chưa đáp ứng được tất cả nguyện vọng của NVNONN đối với dân tộc và đất nước.

Cũng vì vậy mà Thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn đã đề ra những hoạt động trong những ngày tới bằng một Hội nghị NVNONN với quy mô toàn thế giới. Các đại biểu kiều bào về tham dự Hội nghị, ngoài trách nhiệm với đất nước, còn có vinh dự được tiếp xúc, bày tỏ quan điểm, suy nghĩ của mình với lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước và các bộ ngành chủ chốt trong lĩnh vực phát triển kinh tế, đời sống xã hội với chuyên đề:

1-      Xây dựng cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đoàn kết vững mạnh, thành đạt và hướng về đất nước.

2-      Giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa và truyền thống dân tộc trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài.

3-      Chuyên gia, trí thức kiều bào góp phần vào sự nghiệp xây dựng đất nước.

Không những vậy, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn còn bày tỏ mong muốn – Hội nghị với tư cách là diễn đàn toàn thể, rộng nhất từ trước đến nay sẽ tập trung trí tuệ và sáng kiến của kiều bào nhằm đóng góp hiệu quả vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước Việt Nam cường thịnh, vững bền hầu người dân được ấm no – hạnh phúc đời đời.

Riêng phần chúng tôi, xem như là một vinh dự sẽ cố gắng làm hết sức mình hầu đóng góp cho Hội nghị một cái gì dù lớn hay nhỏ để đáp ứng những trăn trở của những vị lãnh đạo Ủy ban, cũng như làm bổn phận của một công dân Việt Nam yêu nước, yêu quê hương và yêu nòi giống Lạc-Hồng. Nhất là đối với tình hình biển Đông hiện nay.

Chúng tôi hy vọng với sáng kiến tuyệt vời mở ra một Hội nghị NVNONN toàn thế giới lần thứ nhất của Thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn cùng với những vị có trách nhiệm trong Ủy ban Nhà nước về NVNONN sẽ vô cùng hào hứng, tạo tình đoàn kết giữa anh- chị - em kiều bào và tạo thêm điều kiện để tất cả kiều bào có cơ hội đóng góp công sức, chất xám, tài chánh để làm cho nước nhà giàu mạnh, đuổi kịp các nước láng giềng bất cứ trên địa hạt nào.

Chúng tôi ước mong và cầu chúc cho Hội nghị NVNONN toàn thế giới lần này sẽ đi vào lịch sử của kiều bào yêu nước và nhất định sẽ gặt hái được nhiều kết quả mong muốn và thành công mỹ mãn.

LÊ TRỌNG VĂN